โสณสฺส ปพฺพชฺชากถา

[243] ‘‘มกฺขิโต’’ติ อิมินา ผุรติ วิปฺผารติ พฺยาเปตีติ ผุโฏติ วุตฺเต ผุรธาตุยา วิปฺผารณํ นาม มกฺขิตตฺโถติ ทสฺเสติฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ อิมินา คาโว อาหนนฺติ เอตฺถาติ ควาฆาตนนฺติ อตฺถํ ทสฺเสภิฯ ตนฺติสฺสเรติ ตนฺติยา คุณสฺส สเรฯ วาทนกุสโลติ วาทเน กุสโลฯ ขรมุจฺฉิตาติ ขเรน มุจฺฉิตาฯ ‘‘สรสมฺปนฺนา’’ติ อิมินา สโร เอติสฺสมตฺถีติ สรวตี, วีณาติ ทสฺเสติฯ กมฺมญฺญาติ เอตฺถ กมฺมสทฺทโต ขมตฺเถ ญฺญปจฺจโยติ อาห ‘‘กมฺมกฺขมา’’ติฯ มนฺทมุจฺฉนาติ มนฺเทน มุจฺฉนาฯ สเม คุเณติ เอตฺถ สโม นาม มชฺฌิโม, คุโณ นาม มุขฺยโต วีณาย ชิยา, อุปจารโต สโรติ อาห ‘‘มชฺฌิเม สเร’’ติฯ วีริยสมถนฺติ เอตฺถ วีริยญฺจ สมโถ จาติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘วีริยสมฺปยุตฺตํ สมถ’’นฺติฯ อิมินา วีริเยน สมฺปยุตฺตํ สมถํ วีริยสมถนฺติ ทสฺเสติฯ ‘‘วีริยํ สมเถน โยเชหี’’ติ อิมินา วีริเยน สมถํ โยเชหีติ อตฺโถปิ ทสฺสิโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ อินฺทฺริยานญฺจ สมตนฺติ เอตฺถ สทฺธาทีนิ ปญฺจินฺทฺริยาเนว คเหตพฺพานิ, น อญฺญานีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สทฺธาทีนํ อินฺทฺริยาน’’นฺติฯ ‘‘สมภาว’’นฺติ อิมินา ตาปจฺจโย ภาวตฺเถ โหตีติ ทสฺเสติฯ ตตฺถาติ ‘‘อินฺทฺริยานํ สมต’’นฺติปาเฐ, สทฺธาทีสุ อินฺทฺริเยสุ วาฯ ตตฺถ จ นิมิตฺตํ คณฺหาหีติ เอตฺถ ภาเวนภาวลกฺขเณ ถปจฺจโย โหตีติ อาห ‘‘ตสฺมิํ สมเถ สตี’’ติฯ อาทาเส สติ มุขพิมฺเพน กตฺตุภูเตน อุปฺปชฺชิตพฺพํ อิว, ตสฺมิํ สมเถ สติ เยน นิมิตฺเตน กตฺตุภูเตน อุปฺปชฺชิตพฺพนฺติ โยชนาฯ สมถสฺส นิมิตฺตํ สมถนิมิตฺตํ, อินฺทฺริยานํ สมภาโวฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ สมถนิมิตฺตาทีนิ จตฺตาริ เอกเสเสน วา สามญฺญนิทฺเทเสน วา ‘‘นิมิตฺต’’นฺติ วุจฺจติฯ

[244] อญฺญํ พฺยากเรยฺยนฺติ เอตฺถ อญฺญํ พฺยากโรนฺโต อตฺตานํ ‘‘อรหา อห’’นฺติ ชานาเปตีติ อาห ‘‘อรหา อห’’นฺติ ชานาเปยฺย’’นฺติฯ